ေရႊေမာေဓါေစတီေတာ္ျမတ္ၾကီး (ပဲခူးျမိဳ႕)

 ပဲခူးျမိဳ႕ ေရႊေမာေေဓါေစတီေတာ္ျမတ္ၾကီး၏ 

ေျမာက္ဘက္မုဥ္ဦးမွ တည့္တည့္ဆင္းသြားလွ်င္ 

“ကသစ္ဝိုင္ဓမၼရိပ္သာ” သို႔ လြယ္ကူစြာ ေရာက္ႏိုင္ပါမည္။

 မြန္တို႔ဌာေန ရာမညျပည္  မွ ကူးယူေဖၚျပပါသည္။

ကၽြန္ေတာ္ ရန္ကုန္-မႏၱေလး ကုိ ရထားျဖင့္ ခရီးနွင္တဲ႔အခါတုိင္းမွာ ပဲခူးျမဳိ႔အ၀င္ ေရာက္တုိင္း ထိန္ညီးေတာက္ပ မီးေရာင္မ်ားနဲ႔ အလြန္သပၸာယ္ ေရႊေမာေဓါေစတီေတာ္ကုိ အျမဲတမ္း ဖူးေမွ်ာ္ၾကည္ညဳိေလ႔ရွိပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ လူမွန္းသူမွန္းမသိ အိပ္တတ္တဲ႔အက်င့္ရွိေပမဲ႔ ပဲခူးျမဳိ႔အ၀င္ေရာက္တုိင္း ကၽြန္ေတာ္အျမဲတမ္း ႏုိးေနတတ္ပါတယ္။ ထုိေစတီေတာ္ကုိ လက္အုပ္ခ်ီမုိးရွိခုိးသည့္ အခါတုိင္းမွာ ေစတီေတာ္ ရဲ႕သမုိင္းေၾကာင္းကုိ သိခ်င္ေနခဲ႔ပါတယ္။ အခု စာေမးပြဲေတြျပီးလုိ႔ computer မွာရွိတဲ႔ history of mon ethnic ကုိ လွန္ေလွာဖတ္ရင္း ဒီအေၾကာင္းကုိ ေတြ႔လုိ ကၽြန္ေတာ္လုိ သိခ်င္တဲ႔ စိတ္၀င္စားတဲ႔ ပုဂၢဳိလ္မ်ားအတြက္ ေရးလုိက္တာပါ။

ပဲခူး(မြန္ဘာသာျဖင့္ ဗေဂါ) ျမဳိ႔ က်က္သေရေဆာင္ ေရႊေမာေဓါဘုရားဟာ ပဲခူးနယ္တ၀ုိက္မွာ အထင္ရွားဆုံး သာသနိက အေဆာက္အအုံ တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ေထာင္စုနွစ္တစ္ခုအထိ သက္တမ္းၾကာရင့္ခဲ႔ျပီျဖစ္တဲ႔အတြက္ ေစတီေတာ္ တည္ထားကုိးကြယ္စဥ္တုန္းက ဒ႑ာရီ(foundation myth) ဟာ တိမ္ျမဳပ္ေပ်ာက္ကြယ္သြားပါျပီ။ ဒီဘုရားဟာ ပဲခူးေဒသရဲ႔ ဘာသာေရး သက္တမ္းတစ္ေလွ်ာက္မွာ အဓိကက်တဲ႔ သာသနိကအေမြနွစ္ျဖစ္ေနေပမဲ႔ ေစတီေတာ္ရဲ႔ မူရင္းသမုိင္းရာဇ၀င္ (foundation myth) ေပ်ာက္ကြယ္သြားတာဟာ ေတာ္ေတာ္စိတ္၀င္စားဖုိ႔ေကာင္းပါတယ္။ ယေန႔ေခတ္ ဘုရားသမုိင္းရာဇ၀င္က ဆံေတာ္ နွစ္ဆူ ကုိ ဌာပနာ ထားပါတယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္။ တကယ့္မူရင္း က ေတာ့ အံေတာ္ ကုိ ဌာပနာ ထားျဖစ္ပါတယ္။

ယခုေခတ္ ဘုရားသမုိင္းရာဇ၀င္ကေတာ့ ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္သမုိင္းနဲ႔ခပ္ဆင္ဆင္ပါဘဲ။ ကုန္သည္ညီေနာင္နွစ္ဦး(တဖုႆ နဲ႔ ဘလိက မဟုတ္ပါ)က ျမတ္စြာဘုရားထံမွ ဆံေတာ္နွစ္ဆူ ပင့္ေဆာင္လာျပီး ပဲခူးေဒသမွာ ေစတီတည္ထား ဌာပနာခဲ႔ၾကပါတယ္။ ဘုရားသမုိင္းဟာ အမ်ဳိးမ်ဳိးကြဲျပားေနၾကေပမဲ႔ အမ်ားအားျဖင့္ ဘုိးေတာ္ဘုရားလက္ထက္ (၁၇၈၂-၁၈၁၉)ခုနွစ္ (၁၆-၁၇ရာစု) ကုိ အေျခခံထားၾကပါတယ္။ ဘုိးေတာ္ဘုရားလက္ထက္ကုိ အေျခခံထားတဲ႔ဘုရားသမုိင္း မွာ ကုန္သည္ညီေနာင္နွစ္ဦးဟာ မဟာသလ နဲ႔ စူဠသလ (Maha-sala and Cula-sala) လုိ႔ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
မူရင္း သမုိင္းရာဇ၀င္( Foundation myth) ကေတာ့ ဟသာၤကုန္းဘက္ကုိထုိးဆင္းသြားတဲ႔ အေရွ့ဘက္ေစာင္းတန္းမွာ တည္ရွိခဲ႔တဲ မြန္ နဲ႔ ပါဠိ ေက်ာက္စာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အဲဒီေက်ာက္စာေတြဟာ (၁၅) ရာစုမွာ တခ်ိန္တည္းေရးထုိးခဲ႔ပါတယ္။ ဒါကုိ Donald M. Stadtner က သူ႔ရဲ႔စာတမ္းမွာ” The earliest myth associated with the Shwemawdaw stems from completely different sources than the current legend. Our sole surviving evidence comes inthe form of two 15th-century inscriptions, one in Mon and the other in Pali,both located along the eastern stairway leading to the promontory of the Hintha Kone.” ေရးခဲ႔ပါတယ္။ မြန္ေက်ာက္စာမွာ ဂ၀မၸတိ က ကုသိနာရုံ(Kusinagara) ကေန ဗုဒၶအံေတာ္(tooth relic)တစ္ဆူကုိ သထုံျပည္သုိ႔ ပင့္ေဆာင္လာခဲ႔ပါတယ္။ အဲဒီ အံေတာ္ဟာ အလုိအေလ်ာက္ (၃၃)ဆူပြားလာခဲ႔ပါတယ္။ သထုံဘုရင္ဟာ အဲဒီအံေတာ္ေတြကို ဌာပနာျပီး ေစတီ (၃၃) ဆူ တည္ခဲ႔တယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာ အဲဒီ အံေတာ္ ၃၃ ဆူကုိ ေနရာဌာနအသီးသီးကုိ ေျပာင္းေရႊ႔ကုိ တည္ထားကုိးကြယ္ၾကတယ္ လုိ႔ မြန္ နဲ႔ ပါဠိ ေက်ာက္စာ နွစ္ခုလုံးမွာ ဆုိထားပါတယ္။ အဲဒီ (၃၃) ဆူထဲက တစ္ဆူဟာ Madhava လုိ႔ ပါဠိေက်ာက္စာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အဲဒီကေန Mudhava ဟု ကလ်ာဏီေက်ာက္စာမွာ ေတြ႔ရွိရပါတယ္။- ေနာက္ပုိင္းမွာMau Tau(မုဟ္တ´) မြန္ဘာသာျဖင့္ေခၚဆုိလာၾကပါတယ္။ အဲဒီကေနတဆင့္ မြန္ခရုိနစ္ကယ္(Mon chronicle) မွာ “Mohtau Pagoda” or “Muhtau Pagoda” ဟု ေရးသားေဖာ္ျပရာ ကေန ေရႊေမာေဓါလုိ႔ အမည္တြင္လာခဲ႔ပါတယ္။

ျဖည့္စြက္။ ကၽြန္ေတာ္သိခဲ႔တဲ႔ ပါးစပ္ရာဇ၀င္တစ္ခုကုိ ၾကဳံတုန္းေဖာက္သည္ခ်ခ်င္ပါရေစ။ အမွန္တကယ္ဆုိရေသာ္ အခုကၽြန္ေတာ္ေရးမည့္အေၾကာင္းအရာသည္ ကုိးကားခ်က္က်မ္းတစ္ေစာင္ေပတဖြဲ႔ မရွိတဲ႔အတြက္ ပါးစပ္ရာဇ၀င္ဟု ေခါင္းစဥ္တပ္လုိက္ရတာပါ။ အားလုံးမွန္သည္ဟု မဆုိခ်င္ပါေသာ္လည္း အားလုံးနီးပါးမွန္သည္ဟု ကၽြန္ေတာ္ဆုိလုိခ်င္ပါသည္။
မြန္လူမ်ဳိးေတြ တည္ထားကုိးကြယ္ခဲ႔ေသာ ေစတီေတာ္မ်ားအထဲမွ ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္၊ ေရႊေမာေဓါေစတီေတာ္နွင့္ က်ဳိက္လမုိင္း(လမုိင္းဘုရား)တုိ႔သည္ အျခားေစတီေတာ္တုိ႔ထက္ ထူးျခားထင္ရွားပါသည္။ ထုိေစတီ ၃ ဆူသည္ အေျခခံအားျဖင့္ ပုံစံတူညီၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္ မတူညီသည့္အခ်က္ကား ေရႊတိဂုံေစတီသည္ ထုိေစတီ သုံးဆူ တြင္ သပၸါယ္ဆုံး၊ေရႊေမာေဓါေစတီသည္ အျမင့္ဆုံး၊ က်ဳိက္လမုိင္းသည္ ထုအၾကီးဆုံးျဖစ္သည္။ေရႊေမာေဓါေစတီကုိ မြန္ဘာသာျဖင့္ က်ာ္မုဟ္တ´(က်ဳိက္မုတူး)ဟုေခၚဆုိၾကျခင္းမွာ ေ၇ွးအခါက မြန္အဖုိးၾကီးမ်ားသည္ ေဆးတံကုိ ေသာက္ၾကသည္။ အဖုိးၾကီး တစ္ေယာက္သည္ ဥာဏ္ေတာ္ျမင့္ေသာ ေစတီေတာ္၏ စိန္ဖူးေတာ္ကုိ ဖူးေျမာ္ရန္ ေမာ့ျပီးၾကည့္ေသာအခါ ေဆးတံမွ က်လာေသာမီးပြားက သူ၏ နွာေခါင္းကုိ ထိျပီး ပူေသာေၾကာင့္ က်ာ္မုဟ္တ´(က်ဳိက္-ဘုရား+ မုဟ္-နွာေခါင္း+တ´-ေလာင္သည္)ဟု ယေန႔ထိ အခ်ဳိ႔ေသာမြန္လူမ်ဳိးမ်ားက ေခၚဆုိေနၾကဆဲပင္ျဖစ္သည္။

ေလးစားစြာျဖင့္

SAITNON

ကုိးကားခ်က္။ 

THE LOST LEGEND OF THE SHWEMAWDAW, PAGODA [Donald M. Stadtner (Walnut Creek, California, USA)] ; From the paper of conference  Discovery of Ramanya Desa: History, Identity, Culture, Language and Performing Arts 10-13 October 2007, Chulalongkorn University Bangkok Thailand

ေရႊေမာ္ေဓာဘုရားသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ တန္ခုိးၾကီးဘုရားမ်ားအနက္ တစ္ဆူအပါအဝင္ျဖစ္၍ သင္တိုင္းေစတီ ေခၚ မကိုဋ္ေစတီမ်ဳိးျဖစ္သည္။ ပဲခူးျမိဳ႔၏ အေရွ႔ပိုင္း ဟသၤာကုန္းအစုတြင္ အေနာက္ဖက္ဆံုးက်ေသာ ပဲကူး၊ သုဒႆန၊ ျမင္းသီတ၊ မရင္သိႏၷ၊ မဓဝါ ဟူ၍ ေခတ္အလိုက္ အမည္ေျပာင္းခဲ့ေသာ ကုန္းငယ္ေပၚ၌ ေရႊေမာ္ေဓာေစတီတည္ရွိသည္။ ယခုအခါ၌မူ ထုိကုန္းကို ေရႊေမာ္ေဓာကုန္းဟု အေခၚမ်ားသည္။

ေရႊေမာ္ေဓာေစတီ တည္သည့္ႏွစ္မ်ားႏွင့္ ဌာပနာသည့္ ပစၥည္းအေၾကာင္းကို အမ်ဳိးမ်ဳိးဆိုၾကသည္။ အခ်ဳိ႔က ဘုရား ပရိနိဗၺာန္ မစံမီကပင္ တည္သည္ဟု လည္းေကာင္း၊ အခ်ဳိ႔က ဘုရား ပရိနိဗၺာန္စံျပီးမွ တည္သည္ဟုလည္းေကာင္း၊ အခ်ဳိ႔က ဘုရားဆံေတာ္ကို ဌာပနာသည္ဟုလည္းေကာင္း၊ အခ်ဳိ႔က သြားေတာ္ကို ဌာပနာသည္ဟု လည္းေကာင္း ေရးသားၾကသည္။ သို႕ရာတြင္ ဘုရားဒါယိကာမ ဟံသာ၀တီ ဘုရင္မ ရွင္ေစာပုႏွင့္ သားမက္ေတာ္ ဘုရားဒါယိကာ ဓမၼေစတီမင္းတို႕ (၈၂၄) ခုႏွစ္တြင္ ထိုးခဲ့ေသာ ေမာ္ေဓာသမိုင္း ပါဠိေက်ာက္စာအရမူ သထံုမင္းစူဠ သိရိမာေသာကသည္ သာသနာႏွစ္ (၂၃၇) ခုေလာက္တြင္ ဘုရားရွင္၏ သြားေတာ္ဓာတ္ကို ဌာပနာကာ ေရႊေမာ္ေဓာ ဂႏၶကုဋိတိုက္ကို ေရွးဦးစြာ တည္ေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။ ထိုတိုက္ေစတီကို မဓဝါေစတီဟု သမုတ္ျပီးေသာ္ သာသနာႏွစ္ (၂၃၈) ခုႏွစ္တြင္ ေရစက္ခ် လွဴဒါန္းသည္။

ယင္းသို႕ တည္ျပီးေနာက္ ေမာ္ေဓာေစတီသည္ ငလ်င္ အၾကိမ္ၾကိမ္ မိ၍ ျပိဳက်ရာ အၾကိမ္ၾကိမ္ ျပန္တည္ခဲ့ရသည္။ ရွင္ေဥယ်ဓမၼ၏ ေရႊေမာ္ေဓာသမိုင္းႏွင့္ သထံုရာဇဝင္အဆိုအရ သာသနာႏွစ္ (၃၄၇၊ ၄၅၄၊ ၅၃၂၊ ၅၆၆၊ ၆၀၈၊ ၆၉၇၊ ၇၇၅၊ ၈၄၃၊ ၉၃၁၊ ၁၀၀၄၊ ၁၀၇၁၊ ၁၁၅၉၊ ၁၁၉၆၊ ၁၂၈၀၊ ၁၃၅၇၊ ၁၄၁၉၊ ၁၅၃၀၊ ၁၆၀၃၊ ၁၇၀၅၊ ၁၈၁၃၊ ၁၈၃၀၊ ၁၈၉၂) ခုႏွစ္မ်ားတြင္ (၂၂) ၾကိမ္တိုင္တိုင္ ငလ်င္ေၾကာင့္ ေမာ္ေဓာတိုက္ေစတီ ျပိဳေလရာ မင္းအဆက္ဆက္တို႕ ျပန္လည္တင္ေပးရေလသည္။ သကၠရာဇ္ (၇၅၈) ခုႏွစ္တြင္ ေနာက္ (၂၃) ၾကိမ္ေျမာက္ ျပိဳျပန္ေလသည္။

ေရႊေမာ္ေဓာ ဘုရားသည္ ငလ်င္လႈပ္ေသာ ေျမေၾကာေပၚတြင္ တည္ခဲ့ၾသဖင့္ (၃၂) ၾကိမ္တိုင္တိုင္ ျပိဳပ်က္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးေခတ္ ေရႊေမာ္ေဓာ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရးအဖဲြ႔က ငလ်င္ဒဏ္မခံႏုိင္ေသာ အုတ္႐ုိးသတ္သတ္ေစတီမ်ဳိးကို မတည္ဘဲ သံ႐ုိးခံေက်ာက္က်စ္အဂၤေတႏွင့္ အုတ္႐ုိးဖက္စပ္၍ တည္ခဲ့သည္။

ေရႊေမာ္ေဓာ ဘုရားပဲြေတာ္ကို ႏွစ္စဥ္တန္ခူးလတြင္ က်င္းျပဳလုပ္ရာ အထူးပင္ စည္းကားပါသည္။

(က်မ္းကိုး။    ။ ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း အတြဲ ၁၁ စာမ်က္ႏွာ ၄၅၀ – ၄၅၅)